Zzp’ers in hoger onderwijs worden uitgebuit

Wiebes schort omstreden zzp-wet voorlopig op

Zelfstandige ondernemers (zzp’ers) en hun opdrachtgevers hoeven voorlopig niet te vrezen voor boetes van de Belastingdienst. Die gaat niet meer controleren of de zelfstandige die een opdracht uitvoert feitelijk een vast dienstverband heeft. Op zijn vroegst op 1 januari 2018 zou de Belastingdienst die handhaving weer kunnen oppakken. Dan is echter een ander kabinet aangetreden dat mogelijk met andere regels komt voor de werkrelatie tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers.

De staatssecretaris had natuurlijk wel een punt. Wat doen al die zzp’ers in het hoger onderwijs? Waarom zijn die niet gewoon in dienst? Het is allemaal eind jaren negentig begonnen. In die periode besloten de universiteiten om geen vaste aanstellingen meer te verlenen. Het hoger onderwijs draait nu op medewerkers met tijdelijke aanstellingen. Al jaren klagen docenten en onderzoekers hierover. De permanente onzekerheid leidt tot scheve machtsverhoudingen en uitbuiting van medewerkers. Om hier een einde aan te maken is in 1999 de flexwet in het leven geroepen. Deze wet had als doel de positie van flexwerkers te versterken en ze sneller te laten doorstromen naar een vaste baan.

Dat klinkt nobel. Alleen, in al die jaren dat ik werk voor universiteiten heb ik nog nooit iemand ontmoet die dankzij de flexwet een vaste aanstelling heeft gekregen. Wel heb ik veel collega’s gesproken die vanwege de flexwet werden ontslagen. De zzp-constructie vormt een adequate oplossing voor dit probleem. Een medewerker die vanwege de flexwet ontslagen moet worden, kan op deze manier gewoon in dienst blijven. De constructie biedt daarnaast een aantal interessante voordelen. Geen gedoe met loonheffingen. Geen risico bij ziekte of uitval. De universiteit betaalt geen cent te veel, want alleen productief gewerkte uren worden vergoed. De uren die een docent maakt om zijn vakgebied bij te houden of te overleggen met vakgenoten, kortom alles wat valt onder de noemer ‘professionele ontwikkeling’, komen volledig voor de rekening van de werknemer. Dat geldt ook voor de tijd die hij nodig heeft om colleges voor te bereiden. Het aantal uren dat een docent daarvoor in rekening mag brengen, staat in geen verhouding tot de praktijk. Een universitair docent, of die nou flexwerker of zzp’er is, draait structureel overuren. Ik roep al jaren dat Nederlandse universiteiten draaien op vrijwilligerswerk.