De vrieskou van de DBA: Ik heb het zo koud, papa – CMweb

Richard Henderiks moet zijn dochter uitleggen waarom zij de vrieskou moeten trotseren en niet de witte auto van de zaak kunnen gebruiken. Dankzij de Wet DBA.

Dochter: ‘Papa, waarom gaan we eigenlijk op de fiets?’
Ik: ‘Tja, schat. Mama heeft de auto mee, dus moeten fietsen.’
Dochter: ‘Maar we kunnen toch met jouw witte auto?’
Ik: ‘Papa mag niet rijden in de witte auto van de Belastingdienst en politiek Den Haag, schat. Die is namelijk van de zaak.’
Dochterlief: ‘O… Maar ik heb het zo koud, papa.’
Ik: ‘Dat begrijp ik, schatje. Papa heeft het ook koud, maar het is maar een halfuurtje fietsen naar het zwembad en fietsen is gezond.’

De fiscale vrieskou van de DBA

Fiscale wetgeving bepaalt soms het gedrag van mensen. Zo trof ik mezelf afgelopen week mijn dochter op de fiets richting zwembad, een halfuur dwars door de vrieskou omdat ik dat zo met de Belastingdienst heb afgesproken. Ik heb een auto van de zaak en daar rijd ik niet privé in. Mijn dochter begreep het concept niet en had het alleen maar koud, en eigenlijk gold dat ook voor mij. De DBA-wetgeving heeft ook een ingrijpend effect op het gedrag van mensen. Het houdt de gemoederen goed bezig, maar leidt af van de mijns inziens essentie van de discussie namelijk hoe we de concurrentievervalsende subsidie tussen flex en vast, zijnde de zelfstandigenaftrek, kunnen uitfaseren.

De reparatie ingrepen van de DBA

In het artikel in het Financieele Dagblad van 30 november stelt Hoogleraar arbeidsrecht Gerrard Boot, dat het debat over de uitwerking van de DBA nu wel snel op gang moet komen. Hij wil geen uitstel maar doorpakken met de DBA. Ik deel die mening, maar niet de argumenten. Boot stelt, dat aan de hand van drie criteria de modelovereenkomsten werkbaar kunnen zijn.

Het eerste criteriu betreft de kernactiviteit van het bedrijf. Wanneer de door de zzp’er uitgevoerde werkzaamheden vallen onder kerntaken van een bedrijf is er waarschijnlijk een schijnconstructie, aldus Boot. Een discutabel standpunt, want wat zijn kerntaken eigenlijk? Afgezien van die algemene discussie, is er een voor de hand liggend knelpunt, namelijk de zzp’er die bij zwangerschapsverlof, langdurige ziekte of een vacature invalt. Dat kan dan echt niet meer, terwijl veel zzp’ers juist in die situaties worden ingezet. Kerntaken kunnen niet wachten en moeten direct bemenst worden.

Het tweede criterium van Boot is de duur van de opdracht. Maar wat is de duur? Dat varieert enorm, vanuit mijn eigen praktijk weet ik dat dit kan uiteenlopen van 3 weken tot zomaar 3 jaar. Een lang project betekent toch niet per definitie dat er sprake is van schijnzelfstandigheid of een dienstbetrekking. Misschien ben je als zzp’er wel betrokken bij de Noord-Zuidlijn, of misschien ben je gewoon niet zo snel maar wel goed(koop). Tja, wat is dan de duur, een kwalitatief begrip met veel ruimte voor discussie.

Het derde en laatste criterium gaat over het tarief dat de zzp’er in rekening brengt. Ik lees in het artikel dat hoge(re) tarieven belangrijk zijn omdat die zouden wijzen op een mindere mate van afhankelijkheid. Boot geeft een voorbeeld van een freelancer die voor 75 euro bij een bank werkt. Die kan waarschijnlijk goed rondkomen en zich ook verzekeren en de belastingdienst moet daar niet moeilijk over doen, stelt Boot. Op zich deel ik die mening, maar let op, het kan voorkomen dat je als specialist tijdelijk hoge tarieven kan vragen maar juist heel erg afhankelijk bent van een actualiteit (denk aan millennium, euro, SEPA, et cetera), of van een specifieke opdrachtgever of juist een teruggaande branche. Diezelfde freelancer bij de bank heeft over een poosje misschien geen werk meer omdat zijn taken worden weg geautomatiseerd.

De drie genoemde criteria geven naar mijn mening nog meer discussievoer voor alle betrokken partijen. Volgens Boot wordt hiermee de DBA werkbaar, mogelijk is dat zo maar werkbaar betekent nog niet dat het daarmee ook goed is.

We moeten allemaal door de fiscale vrieskou, zzp’ers maar ook de overheid

Politiek links of rechtsom zullen zzp’ers uiteindelijk afstand moeten doen van hun geliefde fiscale faciliteiten. Faciliteiten die het aantrekkelijk maken zzp’er te worden, zoals de zelfstandigenaftrek. Eerder dit jaar liet ik een proefballon op, door te stellen dat alle zzp’ers verplicht in een vennootschap moeten ondernemen. Zzp’er, word dga in loondienst bij je eigen BV, verzeker jezelf als je dat nodig vindt, stel een lange termijn tarief voor je diensten, en zorg dat je getraind blijft en investeer dus in je opleiding.

In zo’n vennootschap is er sprake van een dienstbetrekking en dus een loonbegrip, de loonbelasting en de toepasselijke sociale premies gelden zoals voor alle werknemers in Nederland. Geen valse concurrentie dus. De WW-premie is er weliswaar niet voor dga’s maar daar staat ook geen collectieve verzekeringslast tegenover. Als tegemoetkoming kan de zzp’er als dga wel fiscaalvriendelijk dividend uitkeren in de goede jaren, fiscaalvriendelijk sparen voor slechtere jaren of zijn oude dag, en bovendien is de aansprakelijkheidspositie en scheiding van vermogen beter voor hem of haar afgedekt. De rechtpositie is daarmee ook duidelijk, je bent ondernemer.

Maar het is ook tijd voor de overheid om nu eindelijk haar kaarten op tafel te leggen. Ze moet stelling en verantwoordelijkheid nemen. De valse concurrentie tussen flex en vast wordt immers door de overheid zelf gestimuleerd via haar zzp-subsidie, en die moet ze echt gaan inperken. Niet enkel omdat het simpelweg niet meer te betalen is voor de BV Nederland, maar ook omdat ze zelf medeveroorzaker is voor de huidige problemen, waaronder ook de schijnzelfstandigheid en de sociale zekerheid van de zzp’er.

Door oud-werknemers richting een zzp-schap te sturen met fiscale stimulans, heeft ze namelijk de ongebreidelde groei van zzp’ers aan zichzelf te wijten. De terugdringing van de schijnzelfstandigheid begint onder andere met het afschaffen van de huidige aftrek, daarmee herstellen de zzp-tarieven zich en wordt ‘misbruik’ per definitie minder aantrekkelijk voor het bedrijfsleven.

De echte zzp’ers zullen echt wel blijven bestaan, die pakken gewoon de fiets en trotseren de vrieskou. De grote vraag is wie in politiek Den Haag de vrieskou in durft. We kunnen tot de lente wachten en kijken of de kou uit de lucht is na de verkiezingen, maar u weet het “maart roert zijn staart”. Dat we nu over moeten gaan tot actie ben ik in ieder geval wel met Boot eens.

Richard Henderiks is Director van de ISA Group